β-glukany
budowa i właściwości
β-glukany to wielkocząsteczkowe wielocukry czyli polisachardy występujące powszechnie w świecie roślinnym. Są jednym ze składników ściany komórkowej wielu roślin zwłaszcza zbóż i grzybów. β-glukany w zależności od pochodzenia mają różną budową i różne właściwości. Ogólnie można podzielić je na dwie główne grupy, które znalazły zastosowanie ze względu na swe istotne właściwości zdrowotne:
(1) β-glukany rozpuszczalne pochodzące głównie ze zbóż (owies, jęczmień, żyto, itd) oraz
(2) β-glukany nierozpuszczalne pochodzące głównie z grzybów (drożdże, boczniak, rozszczepka, itd)
Szczególnie dużo β-1,3/1,6-D glukanów występuje w ścianie komórkowej drożdży piekarniczych (Saccharomyces Cerevisiae). Jest to najaktywniejsza immunologicznie frakcja z całej grupy β-glukanów. Jest ona złożona z cząsteczek D-glukozy połączonych w pozycji 1,3 i z łańcuchami bocznymi D-glukozy przyłączonymi w pozycji 1,6. Na rycinie obok przedstawiono budowę cząsteczki nierozpuszczalnego β-1,3/1,6-D glukanu, z długim łańcuchem, pochodzącym z drożdży piekarniczych.
Grupa pierwsza wykazująca w swej budowie krótkie łańcuchy z β-wiązaniami w pozycjach (1→3)-(1→4), jest rozpuszczalna w wodzie. Ta grupa β-glukanów posiada wybitne właściwości wpływające na gospodarkę węglowodanowo-lipidową człowieka. Ich spożycie obniża/normalizuje poziomy lipidów (cholesterolu) i cukru we krwi.
Druga grupa wykazująca w swej budowie długie łańcuchy z β-wiązaniami w pozycjach (1→3)-(1→6), jest nierozpuszczalna w wodzie. Posiadają one właściwości immunomodulujące. Ich spożycie wspomaga naturalną, nieswoistą odporność organizmu. Te wielkocząsteczkowe β-1,3/1,6-D glukany są częstym składnikiem różnych preparatów immunomodulujących stosowanych w różnych sytuacjach klinicznych.
β-1,3/1,6-D-glukan
Kiedyś sądzono, że β-glukan może modulować układ odpornościowy tylko gdy jest stosowany pozajelitowo, z powodu mniejszej bio-dostępności systemowej preparatów doustnych. Jednak wiele badań zarówno in vitro jaki i in vivo ujawniło, że również podany doustnie β-glukan wywiera takie działanie. Odkryto oddziaływanie poprzez różne receptory, co tłumaczy możliwe sposoby działania. Efekty zależą głównie od pochodzenia i budowy β-glukanów. Równocześnie przeprowadzono wiele badań klinicznych nierozpuszczalnych β-glukanów z drożdży podawanych doustnie. Uzyskane rezultaty potwierdziły wyniki wcześniejszych badań in vivo. Zebrane razem wyniki wszystkich badań jasno wskazują, że podawanie doustne β-glukanów z drożdży jest bezpiecznie i ma działanie wzmacniające układ odporności.
Po połknięciu cząsteczki β-glukanu są fagocytowane przez makrofagi i komórki dendrytyczne tj. komórki prezentujące antygen i za ich pośrednictwem poprzez tkankę chłonną przewodu pokarmowego GALT pobudzają cały układu odporności. Sądzono, że β-glukan jedynie tą drogą bierze udział w procesie aktywacji odporności komórkowej i przez długie lata glukan był traktowany jako niespecyficzny stymulator makrofagów.
Jest to bardzo ważny proces dla organizmu, ponieważ makrofagi tworzą pierwszą linię obrony a bez ich optymalnej aktywności organizm nie potrafi się skutecznie bronić. Na rycinie poniżej przedstawiono pobieranie β-glukanu z przewodu pokarmowego i jego działanie na układ odporności.
Na rycinie obok przedstawiono pobieranie β-glukanu z przewodu pokarmowego i jego działanie na komórki układu odpornościowego. Kliknij na rycinę aby ją powiększyć.